Luật BHYT đã được Quốc hội thông qua và chính thức có hiệu lực thi hành từ ngày 01/7/2009. Theo đó, nhiều đối tượng được quy định thuộc diện tham gia BHYT bắt buộc như: học sinh, sinh viên, người cận nghèo, trẻ em dưới 6 tuổi… Theo lộ trình trong Luật, đến năm 2014 toàn dân đều tham gia BHYT bắt buộc. Như vậy, hình thức khám, chữa bệnh (KCB) sẽ chủ yếu là thông qua chính sách BHYT.

Luật BHYT ra đời là cơ sở pháp lý cao nhất, tạo điều kiện thuận lợi cho việc triển khai thực hiện BHYT toàn dân. Việc mở rộng đối tượng tham gia BHYT tiến tới BHYT toàn dân theo quy định của Luật là không khó nếu như chất lượng KCB BHYT được nâng cao. Ngoài các đối tượng làm công ăn lương, thực hiện nghĩa vụ đóng 1/3 và người sử dụng lao động đóng 2/3 phí BHYT, thì các nhóm đối tượng khác như: trẻ em dưới 6 tuổi, người nghèo… đã được Nhà nước đóng cho toàn bộ phí BHYT, ngoài ra các đối tượng như: học sinh, sinh viên, người cận nghèo cũng được Nhà nước hỗ trợ từ 30% đến 50% mức phí BHYT theo quy định. Như vậy, xét về mặt nghĩa vụ thì nhóm học sinh, sinh viên và người cận nghèo cũng có đủ khả năng đóng phí BHYT phần còn lại.

Một trong những vấn đề khó khăn nhất trong quá trình tiến tới BHYT toàn dân là chất lượng dịch vụ y tế chưa đáp ứng được nhu cầu KCB của người dân, nhu cầu KCB thì ngày một tăng theo sự phát triển của đời sống kinh tế - xã hội. Tâm lý của người tham gia BHYT là khi họ thực hiện nghĩa vụ của mình rồi thì họ sẽ được KCB như thế nào?

Hiện nay, tình trạng quá tải đang xảy ra tại các bệnh viện, việc 2 bệnh nhân nằm ghép chung một giường là thường xuyên nhất là bệnh viện tuyến tỉnh và tuyến Trung ương. Có tấm thẻ BHYT, người tham gia được KCB và được hưởng đầy đủ các quyền lợi theo quy định. Đáng lẽ họ hoàn toàn yên tâm khi ốm đau, bệnh tật. Nhưng thực tế thì chưa được như vậy và đó là một trong những lý do mà họ chưa thực sự có ý thức tự giác tham gia với tinh thần nhân văn, nhân đạo của BHYT. Trong số những người tham gia BHYT tự nguyện hiện nay, chỉ có rất ít người mua thẻ BHYT để phòng thân, còn đa số khi ốm đau mới tìm mua thẻ BHYT, mặc dù theo quy định, người tham gia BHYT lần đầu phải sau một tháng kể từ ngày mua thẻ BHYT mới có giá trị sử dụng.

Vì vậy, vấn đề đặt ra là muốn thực hiện tiến tới BHYT toàn dân vào năm 2014 theo Luật BHYT quy định, đem đến cho người tham gia những quyền lợi chính đáng mà họ được hưởng, để bản thân họ nhận thức được giá trị, ý nghĩa, nhân văn, tính cộng đồng, tính kinh tế của chính sách BHYT, mà không cần phải tuyên truyền, vận động, giải thích thuyết phục nhiều, họ vẫn tìm để tham gia, thì trước hết chất lượng dịch vụ y tế phải đặt lên hàng đầu. Không có biện pháp nào tuyên truyền hiệu quả bằng tự bản thân người dân thông tin cho nhau những đánh giá, nhận xét về chất lượng dịch vụ y tế mà chính bản thân họ đã mắt thấy, tai nghe. Đây cũng là điều hiển nhiên đối với các dịch vụ thuộc bất cứ lĩnh vực nào trong đời sống xã hội. Bên cạnh đó cần tạo điều kiện cho y tế tư nhân phát triển. Trong một địa bàn mà song song có cả y tế tư nhân và y tế Nhà nước, sẽ tạo ra một mội trường cạnh tranh về chất lượng dịch vụ y tế. Người dân có nhiều lựa chọn để tiếp cận với dịch vụ mà ở đó họ yên tâm tin tưởng “phó thác tính mệnh của mình” cho thầy thuốc.

Trong điều kiện hiện nay, khi ngân sách nhà nước chưa đủ để đầu tư, xây dựng thêm nhiều bệnh viện đáp ứng cho nhu cầu KCB cho nhân dân, thì với điều kiện hiện có, chỉ mong sao các bệnh viện công thường xuyên làm tốt công tác giáo dục tinh thần, thái độ phục vụ, khắc phục những yếu kém, góp phần nâng cao chất lượng KCB vì mục tiêu “chất lượng và sự hài lòng của người bệnh”, tạo động lực cho sự phát triển BHYT, tiến tới BHYT toàn dân./.

Bài, ảnh: BS. Đặng Minh Thông